UBEZWŁASNOWOLNIENIE CAŁKOWITE I CZĘŚCIOWE.
Z chwilą urodzenia człowiek nabywa zdolność prawną – Art. 8 Kodeks Cywilny.
Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą ukończenia 18 lat – Art. 11 K.C. Zdolność do czynności prawnych jest to możliwość nabywania praw i obowiązków
z zakresu prawa cywilnego własnym działaniem i we własnym imieniu. Oznacza to mniej więcej, że osoba mająca zdolność do czynności prawnych może swym własnym działaniem nabywać i tracić prawa oraz zaciągać zobowiązania. Pełna zdolność do czynności prawnych potrzebna jest nam przy dokonywaniu różnych czynności prawnych życia codziennego np. zawieranie umów.
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają małoletni, którzy ukończyli lat 13 oraz osoby wobec, których orzeczono ubezwłasnowolnienie częściowe. Natomiast osoby, które nie ukończyły lat 13 oraz ubezwłasnowolnione całkowicie nie posiadają zdolności do czynności prawnych.
Ubezwłasnowolnienie całkowite a częściowe – Przesłanki.
|
Ubezwłasnowolnienie całkowite |
Ubezwłasnowolnienie częściowe |
|
Osoba, która ukończyła lat 13, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli spełnione są dwie przesłanki:
Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustanawia się opiekuna. Zgodnie z art. 175 K.R.O. opiekunem osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie powinien być ustanowiony w pierwszej kolejności jego małżonek, a w braku takiego – matka lub ojciec- pod warunkiem, że dobro pozostającego pod opieką nie stoi temu na przeszkodzie. Zgodnie z art.155 K.R.O. opiekun ma obowiązek sprawować pieczę nad osobą i majątkiem pozostającego pod opieką. Opiekun poddany jest jednakże nadzorowi sądu opiekuńczego. W związku z podejmowaniem decyzji we wszystkich ważniejszych sprawach opiekun ma obowiązek uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego – art. 155 i 156 K.R.O. Jako przykład można wymienić tutaj sytuację, w których opiekun musi uzyskać zgodę sądu:
jednakże, nie rzadziej niż co roku).
Po uprawomocnieniu się wyroku o ubezwłasnowolnienie całkowite sąd okręgowy przesyła akta sprawy do sądu rejonowego, wydział rodzinny, w celu, ustanowienia opiekuna. Art. 14 K.R.O. czynność prawna dokonana przez osobę nie mającą pełnej zdolności |
Ubezwłasnowolnić częściowo można osobę, która ukończyła lat 18, a nie istnienie uzasadnienie do ubezwłasnowolnienia całkowitego z powodu:
Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratora do prowadzenia spraw w jego imieniu, jednakże nie może nim być wnioskodawca. Osoba ubezwłasnowolniona częściowo podejmuje sama czynności prawne, ale do ich ważności potrzebna jest zgoda przedstawiciela ustawowego, z wyjątkiem umów należących do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może również rozporządzać swoim zarobkiem, bez zgody przedstawiciela ustawowego oraz przedmiotami, które oddał mu do swobodnego użytku.
|
Przepisy kodeksu postępowania cywilnego regulują kwestie rozstrzygania w sprawach o ubezwłasnowolnienie. Sprawy o ubezwłasnowolnienie rozstrzygane są w postępowaniu nie procesowym. Wniosek należy złożyć do sądu okręgowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której wniosek dotyczy (w razie braku miejsca zamieszkania – właściwym jest sąd miejsca pobytu tej osoby).
Uprawnionymi do złożenia wniosku o ubezwłasnowolnienie są: (art. 545 §1 Kodeks postępowania cywilnego):
- Małżonek danej osoby,
- Krewni w linii prostej (np. matka, ojciec) oraz rodzeństwo,
- Przedstawiciel ustawowy.
Od wniosku należy uiścić opłatę 40 zł. Kosztami postępowania jest również zaliczka
na opinie biegłych psychologa i psychiatry w kwocie około 500 zł. Oraz wydatki związane
z czynnościami kuratora w sprawie – kwota około 120 zł.
Do wniosku należy dołączyć:
- aktualne zaświadczenie lekarskie z rozpoznaniem choroby,
- dowód dokonania opłaty stałej 40 zł,
- odpis aktu urodzenia (USC) uczestnika postępowania, dla kobiet aktu małżeństwa,
- kserokopię dowodu osobistego uczestnika (uczestniczki) postępowania,
- odpis aktu cywilnego wskazujący stopień pokrewieństwa wnioskodawcy
z uczestnikiem postępowania, - wskazać stan cywilny uczestnika postępowania,
- wskazać kandydata na kuratora dla uczestnika postępowania na czas trwania procesu (kuratorem nie może być wnioskodawca),
- wskazane jest podanie numeru telefonu wnioskodawcy celem ułatwienia kontaktu
z biegłym.
Wniosek i wszystkie załączniki składane są w:
• czterech egzemplarzach, gdy uczestnik postępowania (osoba, która ma być ubezwłasnowolniona) jest stanu wolnego,
• pięciu egzemplarzach, gdy uczestnik postępowania pozostaje w związku małżeńskim, a małżonek nie jest osobą składającą wniosek.
Należy zwrócić uwagę, że sąd może ukarać osobę składające wniosek w złej wierze lub lekkomyślnie karą grzywny do 5000 zł. (art. 545 §4 w związku z art. 163 K.P.C.).
Sąd orzekając o ubezwłasnowolnieniu musi zbadać wszystkiego okoliczności sprawy. Chciałam przytoczyć jedno z orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczące przesłanek uzasadniających ubezwłasnowolnienie: orzeczenie Sądu Najwyższego z 19 sierpnia 1971 r., sygn. akt I CR 297/71: „choroba psychiczna sama przez się nie stanowi wystarczającej przesłanki ubezwłasnowolnienia, lecz może je uzasadniać tylko wówczas, gdy chory psychicznie nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Nie każda zaś choroba psychiczna pociąga za sobą taki skutek. Zależy to od rodzaju i stopnia nasilenia choroby oraz od indywidualnych objawów występujących u danej osoby. Opinia więc biegłego psychiatry, obok stwierdzenia u badanego choroby psychicznej (bądź niedorozwoju albo innych zaburzeń psychicznych), powinna zawierać szczegółową ocenę zakresu jego zdolności kierowania swoim postępowaniem, opartą na gruntownej i wnikliwej analizie jego zachowania”.
Zgodnie z art. 547 K.P.C. osoba, której wniosek dotyczy sąd ma obowiązek wysłuchać-
w obecności biegłego psychologa, a w zależności od stanu zdrowia – biegłego psychiatry
lub neurologa.
